2024 Yılında Kıbrıs’ın kuzeyindeki Vicdani Ret Süreci ile iligli Önemli Gelişmeler

2024 Yılında Kıbrıs’ın kuzeyindeki Vicdani Ret Süreci ile iligli Önemli Gelişmeler

Vicdani ret birçok ülkede tanınan, bireylerin vicdanî, dinî veya ahlaki sebeplerle askeri hizmeti reddetme hakkıdır. Ne yazık ki bu hakka ilişkin yasal düzenlemelerin eksikliği, vicdani retçilerin hukuki mücadelelerine ve mağduriyetlerine neden olmaktadır. 

2024 yılının ilk yarısında Kıbrıs’ın kuzeyindeki Vicdani Ret süreci ile ilgili heyecan verici gelişmelere tanıklık ettik. Şüphesiz ki  bu gelişmeler Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi'nin çabaları ve uluslararası destek ile daha da dikkat çekici hale gelmiştir. Gündemin dinamik bir şekilde değiştiği coğrafyamızda Vicdani Ret ile ilgili gelişmeleri aybeay sizler için derledik. 
 

• Ocak
  • Ocak ayı boyunca Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi’nin başlattığı ve onlarca insanın destek verdiği ‘18 Ocak Perşembe saat 1’de Mustafa Hürben’in yanındayım çünkü Vicedani Ret Haktır’ sloganlı sosyal medya video kampanyasını düzenledi.
     
  • Vicdani ret hakkının tanınması ile ilgili yasa değişikliği önerisi CTP milletvekilleri imzası ile 5 Ocak, Cuma günü ivedilik talebiyle birlikte meclise verildi ancak UBP-YDP-DP milletvekillerinin oyu ve "konjonktürel koşullar" gerekçesiyle ivedi görüşülmesi 8 Ocak, Pazartesi reddedilmişti.
     
  • 8 Ocak Pazartesi saat 10.30’da vicdani ret hakkı için yasa değişikliği sürecinin takibi için meclis önünde toplanıp Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi basın açıklaması yapıp, sonra genel kurulu takip etti.
     
  • 9 Ocak’ta Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi Facebook üzerinden canlı yayın düzenleyerek süreç değerlendirmesi yaptı.
     
  • 13 Ocak’ta Vicdani retçi Mustafa Hürben ile dayanışmalarını ifade etmek için Avli inisiyatifi Lokmacı Ara Bölge’de Askersiz Kıbrıs etkinliği düzenledi.
     
  • 18 Ocak 2024 tarihinde vicdani retçi Mustafa Hürben Askeri Mahkemede yargılandı ve davada 800 TL para cezası verildi. Hürben’in parayı beş gün içerisinde ödememesi durumunda 3 gün hapis yatması karara bağlandı. WRI (Uluslararası Savaş Karşıtları) İcra Komitesi üyesi Merve Arkun, Avrupa Vicdani Ret Bürosu (EBCO) temsilcisi Derek Brett da takip etti.
     
  • 23 Ocak Salı günü  Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi meclis önünde toplanarak açıklama yaptı ve meclisin Vicdani Ret Hakkı’nın tanınacağı bir yasal düzenleme yapmazsa vicdani retçilerin hapse atılmaya devam edeceğini söyledi. Ardından Vicdani Retçi Mustafa Hürben mesai bitiminde Polis tarafından meclis önünden alınarak Hapse götürüldü.
     
  • 23 Ocak Salı günü akşam üzeri Mustafa Hürben ile dayanışma için Vicdani Ret Hakkı savunucuları Merkezi Cezaevi önünde toplanarak dayanışma çağrısı yaptı.
     
  • 25 Ocak Perşembe günü Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi, tüm anti-militaristler ve barış aktivistleri sabah saat 8:30’da Merkezi Cezaevi önüne, özgürlüğüne kavuşacak olan vicdani retçi Mustafa Hürben’i karşılamak için buluştu.
     
  • 29 Ocak Pazartesi günü Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi üyeleri Mustafa Hürben'in hapishanede yaşadıklarını ve Halil Karapaşaoğlu'nun yeniden başlayacak olan vicdani ret davasını canlı yayında konuştu.
     
• Şubat
  • 1 Şubat Perşembe günü vicdani retçi Halil Karapaşoğlu’nun Askeri Mahkemedeki yargılanması yeniden başladı. Davayı takip etmek için Avrupa Vicdani Ret Bürosu’nun (EBCO) Başkanı Alexia Tsouni ve EBCO temsilcisi Derek Brett da adaya gelip davayı takip etti. Mustafa Hürben davasının istinafı ve meclisteki yasa değişikliği süreci gerekçe gösterilerek dava 14 Mart 2024 tarihine ertelendi.
     
  • 9 Şubat Cuma günü UBP Milletvekili Resmiye Eroğlu Canaltay’ın önerisi ile Askerlik Yasa değişikliği UBP Milletvekili Yasemin Öztürk’ün başkanı olduğu Hukuk, Siyasi İşler ve Dışilişkiler Komitesinde görüşüldü. Komiteye davet edilmeyen Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi süreci takip etmek için meclis önünde toplanıp basın açıklaması yaptı.
     
• Mart
  • 12 Mart 2024 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Vicdani Retçi Murat Kanatlı’nın 2015 yılında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmenin (AİHS) 9. maddesi “düşünce ve vicdan özgürlüğü”, Türkiye tarafından ihlal edildiği iddiasıyla yaptığı başvuru sonucunu açıkladı. AİHM Türkiye’yi AİHS’in 9 mahkemesini ihlalden mahkum etti. Bu karar bir ilk olmasıyla benzer davalarda emsal olabileceği gibi Kıbrıs'ın kuzeyinde yargılanması devam eden vicdani retçilerin adalet arayışı zeminini de güçlendirecek nitelikte. Vicdani reddini açıklayarak 2009 yılından itibaren seferberliğe gitmeyi reddeden Murat Kanatlı’nın 14 Haziran 2011 tarihinden beri Askeri Mahkeme’de devam etmekte olan davasında 10 günlük hapis cezasına çarptırılmasının ardından, cezası 6 Mart 2014’te sona ermişti. 
     
  • 14 Mart 2024 tarihinde Vicdani Retçi Halil Karapaşaoğlu yargılanmaya devam etti ve davası 18 Mart tarihine ertelendi.
     
  • 15 Mart 2024 tarihinde Vicdani Retçi Mustafa Hürben’in istinaf davası görüşülmeye devam etti.
     
  • 18 Mart 2024 tarihinde Askerlik Yasası Değişiklik tasarı mecliste konuşuldu ve Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi meclis önüne buluşup süreci aktif takip etti.
     
• Nisan
  • 18 Nisan 2024 tarihinde Vicdani Retçi Halil Karapaşaoğlu yargılanmaya devam etti 
     
• Mayıs
  • 15 Mayıs tarihinde Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi 15 Mayıs Uluslararası Vicdani Ret Günü için Lefkeliler Hanı’nda bir araya geldi ve Onur haftası ile de kesişen bu günde, hak mücadelelerinin kesişimselliğini göz önünde bulundurarak, LGBTQ+ hakları ve savaş karşıtlığı temalarıyla çeşitli etkinlikler düzenledi. 
     
  • 15 Mayıs tarihinde Alp Bürge de vicdani reddini açıkladı! Kıbrıs'ın kuzeyinde vicdani reddini hiç askerlik yapmadan açıklayan ilklerden oldu. Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi ‘Alp Bürge ile birlikte yeni bir aşamaya giriyoruz, çoğalıyoruz, mücadele zeminimiz genişliyor.’ diye açıklama yaptı.
     
  • 17 Mayıs tarihinde vicdani retçi Mustafa Hürben’in Askeri Yargıtay’da istinaf davası ertelendi.
     
  • 24 Mayıs tarihinde Vicdani retçi Şair Halil Karapaşaoğlu ve Vicdani Retçi Piyanist Hasan Rahvancıoğlu Mother Nature'de sanatseverler için şiir ve müziğin birlikteliğinde antimilitarist bir gece organize etti.
     
  • 30 Mayıs tarihinde sabah Cumhuriyet Meclisi Başkan Yardımcısı Fazilet Özdenefe, Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi heyetini kabul etti. Kabulde, Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi Sözcüsü Murat Kanatlı, Avrupa Vicdani Ret Bürosu (EBCO) Başkanı Alexia Tsouni, EBCO Temsilcisi, avukatı Hülya Üçpınar ile Hukuk, Siyasi İşler ve Dışilişkiler Komitesi üyesi CTP Milletvekili Ürün Solyalı ile bağımsız milletvekili Ayşegül Baybars da hazır bulundu.
     
  • 30 Mayıs tarihinde Vicdani retçi Halil Karapaşaoğlu AİHM kararına rağmen askeri mahkemede yargılanmaya devam etti ve 3 günlüğüne hapis cezasına çarptırıldı. Kararın ardından Merkezi Cezaevine gönderilen Halil için saat 19’da Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi yeni cezaevi önünde dayanışma eylemi düzenledi.
     
  • 31 Mayıs tarihinde Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi, tüm anti-militaristler ve barış aktivistleri sabah saat 8:30’da Merkezi Cezaevi önüne, özgürlüğüne kavuşacak olan  Vicdani retçi Halil Karapaşaoğlu’i karşılamak için buluştu.
     
• Haziran
  • 25 Haziran tarihinde vicdani retçi Mustafa Hürben’in istinaf davası görüldü, avukat Öncel Polili ve savcı tarafından hitaplar yapıldıktan sonra kararın okuması için dava süresiz bir tarihe ertelendi. Karar okunduktan sonra da Halil Karapaşaoğlu’nun istinafının görüşülmesi için tarih verilmesine karar verildi…
     

Anayasa Mahkemesi,Askeri Yargıtay kararlarında vicdani ret hakkı açıkça tanınmasına rağmen ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Türkiye’ye aleyhinde ihlal kararı vermiş olmasına rağmen Meclis tarafından yasal düzenleme yapılmadığı için vicdani retçilerin yargılanması ve hapis cezasına çartırılması devam ediyor.

Vicdani Ret haktır ve ivedilikle bu hak mecliste yapılacak yasal düzenlemelerle tanınmalıdır.